Lá dong được sử dụng để gói bánh chưng, bánh tét… và được dùng nhiều nhất vào những ngày giáp Tết cổ truyền. Nhờ vị ngọt nhạt, tính hơi hàn, mùi thơm nhẹ mà ngoài làm nguyên liệu gói bánh, lá dong còn được dùng làm thuốc chữa bệnh.
1. Đặc điểm thực vật
Cây lá dong là thực vật thân cỏ cao khoảng 1m, lá to hình trứng thuôn dài đầu nhọn, nhẵn, dài 35cm, rộng 12cm, cuống dài 22cm, trong đó 2-3cm phía trên nhẵn.
Cụm hoa hình đầu, không cuống, nằm trong bẹ của lá, đường kính 4-5cm gồm 4-5 hoa. Cánh hoa màu trắng hay đỏ, quả hình trứng dài 11mm, một phía khum nhiều hơn phía kia, hạt thuôn dài với áo hạt gồm 2 phiến.
Lá dong được dùng chủ yếu để gói bánh chưng. Bánh chưng gói lá dong sau khi luộc lên có mùi thơm đặc biệt dễ chịu.
Lá dong còn được dùng làm thuốc (dùng tươi):
Tính vị: Vị ngọt nhạt, mùi thơm nhẹ, tính hơi hàn. Dược liệu quy vào kinh Can.
Công dụng: Thanh nhiệt, giải độc, lợi niệu, mát gan, chỉ huyết.
Bộ phận dùng: Lá của cây dong được dùng gói bánh và chữa bệnh.
Lá dong có thể thu hái quanh năm nhưng thời điểm thu hái nhiều nhất là gần Tết nguyên đán (tháng 11-12 âm lịch) nhằm mục đích gói bánh chưng, bánh tét. Khi sử dụng làm thuốc, lá dong được dùng ở dạng tươi.
Lá dong là nguyên liệu gói bánh chưng nhưng cũng là vị thuốc chữa bệnh.
2. Một số bài thuốc từ lá dong
- Dùng làm thuốc giải rượu, chữa say rượu: Lá dong tươi 100 – 200g giã nát, vắt lấy nước uống trực tiếp.
- Lá dong dùng thanh nhiệt giải độc: Lá dong tươi 100 – 200g nấu 1 lít nước, uống trong ngày.
- Lá dong chữa rắn cắn: Lá dong tươi lượng vừa đủ, giã nát, lấy bã đắp vết rắn cắn. Người bệnh cần được đưa đến cơ sở y tế gần nhất để được cứu chữa kịp thời.
- Lá dong chữa vết thương: Lá dong 100g, giã nát, băng lên vết thương giúp cầm máu.
Nước lá dong được dùng làm thuốc giải rượu, chữa say rượu.
3. Lưu ý khi dùng lá dong chữa bệnh
Cây lá dong có hình dạng gần giống với cây dong ta, là loại cây có củ phát triển và được dùng như nguyên liệu để làm miến.
Bên cạnh đó, phần lớn bài thuốc từ lá dong chỉ được lưu truyền trong dân gian nên tác dụng và mức độ cải thiện bệnh chưa được xác định. Do đó, với các trường hợp bệnh sử dụng lá dong chữa bệnh cần được bác sĩ chuyên khoa hướng dẫn trước khi áp dụng để tránh hậu quả đáng tiếc.